نگاهی به گسترش بورس در طبقه متوسط

 

 

 

نگاهی به گسترش بورس در طبقه متوسط

 

با بورس چه باید کرد؟

سید حسین آقا سیدمرتضی، مدرس دانشگاه

در تمام جهان راه های مرسوم تغذیه اقتصادی اقشار مختلف جامعه بر پایه کار های تولیدی، فنی و یا از این دست با زیرساخت های موجود در هر جامعه است و علم اقتصاد در این میان برای مردم صرفا در عرضه و تقاضا خلاصه می شود اما در جهان امروز مسئله به این سادگی نیست. گرداننده ی بزرگ چرخ های اقتصاد جهانی دیگر بر تولید و فروش تک محصول ها و منابع از جمله نفت تمرکز نمی کنند و بستر های مهم دیگری در این زمینه وجود دارد که شاید در کشور ما کمتر به آن پرداخته شده بود. علل کم توجهی به بورس و یا عادت اقتصادی مردم جامعه به کار در ساختار های مرسوم بحث گسترده و در شاخه های مختلفی است که در اینجا بیشتر به اهمیت اوج گیری سرمایه گذاری های بورسی در یکسال اخیر می پردازیم.

بورس یا بهازار ایران در سال 1346 به عنوان بازاری برای عرضه اوراق بهادار با شرکت بانک صنعت و معدن و نفت پارس شروع به کار کرد اما شروع طرح ایجاد بورس در ایران به سال 1315 بازمیگردد که پس از دوره ای توقف در سال 1333 دوباره تحقیقات در این زمینه آغاز می شود و در نهایت سال 45 لایحه تشکیل آن در مجلس شورای ملی تصویب می گردد و تا سال 57  با مشارکت 142 شرکت با سرمایه ای نزدیک به 308 میلیارد ریال به کار خود ادامه می دهد. پس از انقلاب به دلیل دولتی شدن بانک ها و کارخانه جات تعداد شرکت های سرمایه گذاری در بورس ایران تا سال 61 به شدت کاهش یافت اما در سال های پایانی دهه 60 و با اتخاذ سیاست خصوصی سازی دوباره رونق به بورس بازگشت.

با وجود تمام این پیشینه اما بورس ایران تا سال ها بیشتر مورد توجه تجار و فعالان اقتصادی بود که در این زمینه فعالیت می کردند هر چند اخبار بورس از جمله واقعه یکشنبه سیاه در سال 92 همیشه به گوش جامعه می رسیده است اما طبقه متوسط جامعه کمتر به سرمایه گذاری در آن توجه کرده است. تا سال 98 که ورق بورس برای ایرانیان برگشت هنگامیکه امنیت لازم در تامین و حفظ سرمایه در بازار ارز و طلا تا حدود زیادی متزلزل شد و سود بانک ها نیز کاهش یافت جامعه در حرکتی عظیم به سمت بازاری رفت که تا سال ها قبل به آن توجهی نمی کرد و شاخص های بورس را در مدت کوتاهی جا به جا کرد تا جایی که ارزش بورس اوراق بهادار تهران نزدیک به 200 میلیارد دلار شد.بر طبق آمار در آغاز سال 98 بورس ایران با 96 هزار واحد شروع به کار کرد که این رقم تا اسفند ماه همین سال به 500 هزار واحد و در نیمه اول سال 99 به 1.8میلیون واحد رسید.

 آموزش جمعی و رشد اطلاع رسانی و سود دهی نسبی به شرکت کنندگان تاثیر زیادی بر جذب سرمایه های بی مقصد به سوی بورس داشته است. سیستم آنلاین و دسترسی آسان به بازار بورس نیز مردم را ترغیب به بازی در این زمین پرسود کرده است؛ در شرایط فعلی کشور و با وجود تورم جدی در اقتصاد تمرکز سرمایه و نقدینگی در یک نقطه به سمت رونق تولید و بازسازی ساختار فرسوده تولیدی کشور یکی از مهم ترین اهمیت های بورس برای دولت است که تا حدودی نیز در آن موفق بوده است در دهه 80 با اتخاذ سیاست های چاپ پول و برداشت از بانک مرکزی تورم شدیدی به بازار وارد شد که در نتیجه ی افزایش نقدینگی پول ملی نیز دچار تزلزل شد اما بورس یکی از راهکار های مناسب برای هدایت نقدینگی موجود در جامعه و تقویت زیرساخت های صنعتی کشور است که از طرفی طبقه متوسط جامعه نیز با سرمایه گذاری مطمئن در بورس سود قابل توجهی از این بازار کسب می کند که در ماه های اخیر موجب رضایت عده زیادی از شهروندان شده است و در نتیجه آن افراد شرکت کننده در بورس به بیش از 5میلیون نفر رسیده اند.

جهش تولید و عبور از بحران

سیدحسین آقاسیدمرتضی-عضو هیئت علمی دانشگاه-فرصت های از دست رفته در سال اخیر با اتکا همه جانبه به فروش نفت و منابع خام ما را در مسیری قرار داد که از این شرایط صرفا به عنوان گذران امور جاری استفاده کنیم و سرمایه گذاری در راستای ایجاد زیربنای تولیدی کمتر به چشم آمد؛ اقتصاد و کشور ما در شرایط کنونی از نگاه دولت های خارجی شاید با بحرانی در راستای تحریم های همه جانبه آمریکا مواجه باشد اما این نقطه ی تاریخی عدوییست که به لطف خدا سبب خیر شده است و توجه ذهن های اقتصادی و تصمیم گیران کلان کشور را به مسئله ای تحت عنوان اقتصاد غیروابسته به نفت و افزایش تولید داخلی جلب کرده است که در نهایت با تولید نیاز داخل و ایجاد نیاز در بازار های منطقه ای نسبت به محصولات ایرانی موجب کاهش وابستگی به بازار های تحت کنترل آمریکا و بهبود زیرساخت های صنعتی کشور می گردد. تجربه ی ژاپن به تمام جهان نشان داد که حتی در شرایطی که یک کشور با اوج بحران و ویرانی و اسثتمار و استعمار خارجی مواجه است نیز می تواند با اتکا به نیروی داخلی و عقل جمعی در کشور زیرساخت هایی بنا کند که نه تنها از واردات خارجی بی نیاز شود بلکه دشمنان خود را نیز ناچار به سازش کند، امپراطوری مالی ژاپن که جهان را تحت تاثیر خود دارد و حجم مبادلات اقتصادیش شرکت های عظیم جهان را ترغیب به سرمایه گذاری در آن نقطه کرده است با بازوی توانای سرزمین و نیروی کار خودش و گذران یک دوره ی سخت به رونقی این چنینی در زمینه اقتصاد رسید، ایران با وجود وسعتی چند برابر ژاپن و وجود منابع عظیم و حتی نادر در جهان در کنار نیرو کار تحصیل کرده و آماده با تدوین برنامه ای ساختارمند می تواند این بحران را به فرصتی برای بی نیازی از خارج با توجه به نمونه های دیگر جهانی تبدیل کند.

 کشور ما در سال های اخیر در هر دولتی استقلال مالی خود را بر پایه ارتباط مستقیم با طرف خارجی به جهت مبادله نفت انجام داده است در حالی که جایگزینی برای شرایط بحران مانند امروز که صادرات نفت تا حد قابل توجهی کاهش یافته در نظر گرفته نشده بود از نظر علم اقتصاد تولید یکی از پایه های مهم استقلال اقتصادیست و مدیریت مالی دولت ها نیز با افزایش حجم تولید و رونق بازار موجب عدم هدر رفته سرمایه های ملی و جلوگیری از وابستگی به ابرقدرت هاست زیرا کالای استراتژیکی مانند نفت بر حسب افت و خیز های سیاست روز جهانی تغییرات زیادی به خود می بیند و تمرکز ما بر روی تک محصولی مانند نفت با هر گونه تغییر و تهدیدی اقتصاد روزمره و کلانمان را تحت تاثیر منفی قرار خواهد داد. توجه جدی به موضوع جهش تولید و قرارگیری آن به عنوان صدر برنامه های کلان اقتصادی کشور با توجه به تجربه کشور دیگر می تواند به رفع مشکلات در مسیر تولید و حمایت عملی از کارگاه های تولیدی کوچک تا کارخانه های بزرگ باشد. این مسئله به مرور کشور را درگیر نیاز به نیروی کار حرفه ای و بیشتری می کند که طبیعتا موجب کاهش آمار بیکاری نیز خواهد شد و با رونق گرفتن این مسئله خواه ناخواه مشکلات مربوط به قوانین کسب و کار و سد های ایجاد شده در مسیر تولید نیز به علت تقاضای حداکثری اصلاح خواهد شد اما نکته لازم در این زمینه که باید بیش از هر چیزی در آغاز در نظر گرفته شود ایجاد ساختاری منظم و قانون مند در راستای حمایت از تولید است و اگر چنین موضوعی در حرف باقی بماند نه تنها موجب پیشرفتی در این زمینه نخواهد شد بلکه در نظر تولیدکنندگان و نیروی کار جامعه نوعی سرخوردگی احساس می شود که از رکود و تحریم های اقتصادی امری خطرناک تر است.

 اصلاح عینی قوانین کار با ایجاد سامانه های لازم پیرامون پیگیری درخواست ها و از همه مهم تر ایجاد سامانه ی ثبت تخلف کارگر و کارفرما ضمن کاهش حجم کاری کاذب در ادارات نه تنها راه های رانت و مفاسد اقتصادی را می بندد بلکه باعث ایجاد حس اعتماد میان مردم نسبت به دولت خواهد شد اگر کارگران و کارفرمایان در هر مجموعه سامانه ای به روز و متصل به ارگان های نظارتی داشته باشند تمرکز ارباب رجوع به سمت اداره کار کاسته شده و رسیدگی به امور جاری نیز با سرعت بیشتری انجام خواهد شد از طرفی قوانین دست و پا گیر در راستای تولید داخلی از جمله قوانین مربوط به ارزش افزوده و هوای پاک و تمدید مجوز های سالانه با وجود بوروکراسی اداری عظیمی که پیش پای تولید کنندگان است نه تنها جهش تولید را به حرکت نمی اندازد بلکه سدی محکم در مقابل رونق اقتصادی کشور است از شورا یاری شر ها تا اداره آب و برق و دامپزشکی و جهاد و… همه با تدوین قوانین و دستورالعمل های بی رویه باعث سخت تر کردن راه رونق اقتصادی شده اند و شهامت سرمایه گذاری و قدم نهادن در این مسیر را از هر کارآفرین و تولید کننده ای گرفته است بصورتیکه حجم نقدینگی کشور به جای قرار گیری در مسیر توسعه به سمت سرمایه گذاری های کاذب در بازار های طلا و ارز حرکت کرده است و تولید برای هیچ سرمایه داری اولویت کار نیست؛ اما بهبود این مسائل و افتادن ریل اقتصاد کشور بر روی حالت عادی تنها و تنها با استقبال حقیقتی از پیام مقام معظم رهبری به جهت پیگیری جهش تولید و سرلوحه قراردادن آن برای امور جاری کشور امکان پذیر است.